Яшкульск районд күндтә гелнгин цогцд әмтн ирж мөргнә
Яшкуль селәнә улсин тоолврар, Бурятин хамбо ламин әрүн цогц Әрәсән туужд ор һанцхн иим өвәрц йовдл биш болжана. Эднә келсәр, Яшкульск района Чавчач һазрт давсн зун жилин хөрдгч жилмүд күртл эн һазра гүн медрлтә гелнг Көкшн Багшин әрүн цогц кесг жилдән тер кевәрн бәәсн билә.
Яшкульск района Чавчач нертә бәәрнд бичкн суврһн зогсжана. Энүг давсн зун жилин йирдгч жилмүдт тосж. Нааран олн улс ирәд, Көкшн Багшд зальврж мөргхәр ирнә. Урднь энд нертә гелнгин әрүн цогц бәәсмн. Гелнгин нернь Шивн Давг. Кесг жилдән төвдин дацнгд Бурхн Багшин ном-сурһуль дассмн. Хальмгин теегәс энүнәс дөн авхар кесг әмтн ирдг бәәж. Гүн медрлтә гелнг олн әмтиг эдгәсмн. Энүнә тускар кесг домг бәәнә. Тоомсрта гелнг бурхн болхла, йоста әрүн гелнг бәәсн тускар яшкулихн иткв. Көкшн Багш нег минһн нәәмн зун тәвдгч жилд бурхн болж. Энүг оршасн хөөн энүнә оршаврт илвтә йовдл учрад бәәв. Сөөднь оршавр деер һал падрдг билә.
“Джунгария” нертә олна жисәнә гешүн Бадм Цебековин келсәр, Зүнһарин хурлын ширәт лам бәәж. Арвн йисдгч зун жилин дундурар бурхн болж. Энүг эгл күүнлә әдл оршаж. Гленгин оршаврин деер герл һардг болв. Энд Чавчач селән бәәсмн. Оршаврин деер герл герлтәд, доһцлнг эмг һард билә гиж медәтнр тодлна. Гелнгүд хоорндан селвлцәд, эн күн әрүн гиж шиидв. Олн улст дөн түшг күргдг билә. Энүнә цогцинь һарһж авда, улан модн яаршгд тәвж. Иим кевәр цогцнь хөрн йисдгч жил күртл бәәж.
Советин йосна цагт шажн даргдсн жилмүдт буддийск гелнгин әрүн цогциг бас хармсн уга. Гелнгин әрүн цогц альдарн кехин тускар шишлнг комиссь тогтагдв. Энүнә ханьд партийн көдләчнр болн эмч орв. Эднә бичсн документ хадһлгдсн уга бәәж. Бәәрн улсин келсәр, эн цаасн ода күртл нуувчар шишлнг церглтин сангд бәәнә. Америкин халмьгуд Көкш Багшин хойр зург авч ирсн бәәж.
Яшкуль селәнә бәәрн күн, төрскән харсгч дәәнә ветерана келсәр, Санкт-Петербург балһснд нег музейд хальмг теегәс авч ирсн модн яаршгд Көкш Багшин цогц бәәсинь үзж. Яшкулихн ода күртл гелнгин әүрн цогцд зальврж мөргнә. Гүн медрлтә гелнгин санлынь мөнкрүлхин төлә хууч суврһна өөр шин шажна тосхлт кежәнә. Иргчдән яшкулихн нааран нер туурсн гелнгин әрүн цогц авч ирх зурата.
Хавтхна Элла, Котина Валерий
