Хальмг танһчд үнтә экземплярмуд олж авв
Элстин лицейин туужин болн юридическ классин сурһульчнр цөн часин туршарт архелогуд болж чадв. Эн цагин эргдц эдн үнтә экземплярмуд олж авв. Арвдгч классин сурһульч Алтн Байр шавр буһшин үлдл үзүлжәнә. Энүнд утц ээрдг эв-арһ кегдсн бәәдлтә. Арвдгч классин сурһульч Алтн Байр Мошулдаеван келсәр, иим көдлмш йир соньн болв.
Хамдан сурчасн көвүд-күүкдлә Алтн Байр иим малтврт хамгин түрүн болж орлцжана. Теегин селәдин сүүр нертә төсв гуманитарн шинжлт кедг институтын нарта-делкән экспедцин программар кегджәнә. Эднд “Ландыс Амт” нертә бумбс харлһна немшин цутхлнгин көдләчнр нөкд болжана. Ода Хальмг танһчд эдниг туужин номт Мария Очир-Горяева һарджана. Көтчнрә района Ергенинский селәнд Очир-Горяева кесг жилдән көдлжәнә. КИГИ РАН-на көдләч, туужин номин кандидат Мария Очир-Горяеван келсәр, кезәнк әмтн бәәсн һазр хәәжәнә. Теегт тадн олн толһа үзсн болхит. Эдниг ик хуучн цагт әмтн кеж. Эдн бәәсн һазриг олж авх кергтә. Хойр жил хооран институт иим программ күцәх зөвшәл авла. Энүнә төлә мөнгн йилһж өггдв.
Ик кезәнк цагт эн Көк тенгсин йорал бәәсмн. Энд күрл мөнгн цагин әмтн бәәршлдг билә. Нег жил хооран энүнд геофизическ шинжлт кегдв. Эс гиж һазрин рентген кегдв. Энүнә ашт алольд улсин иоршавр хәәхнь медгдв. Эннь бюолхла июнь сард кегдсн малтврин һазр болжана. Энд олдсн цуг предметмүдиг немшин Киль балһснд йовулсн билә. Немшин специалистрин тоолврар, Хальмг теегт олдсн фрагментмуд давсн минһн жилин хөрн йисдгч хөрн доладчг зун жилмүдин предметмуд болжана. Эн тоод мал-аһрусна һучн долан килограмм ясн болн улсин олзлж йовсн зре-зев орв. Энүнд сүк болн талдан чигн предметуд бәәнә. Тер мет эн саамд бас соньн экспонатмуд олдгдв. Өвәрц олврин дунд саадгин сумна үзүр бәәж. Эннь бас үнтә предмет болж һарчана. Номин экспедицин көдлмшин нег әнгнь — кесг зун фотозург болн талдан чигн зургуд орна. Энүг КИГИ РАН-на көдләчнр болн волонтермуд күцәнә. Профессор Клаус Киль инженер эрдмтә. Бичкн цагасн авн археологин халхар икәр соньсмдг болв. Ода болхла эврәннь эрдмин медрлиг эн халхар олзлжана. Тахеометрин шишлнг приборин нилчәр виде болн фото зургуд кежәнә. Иргч жилд эн соньн программин көдлмш төгсх. Энд олдсн зәрм предметмүдиг лабораторьт йовулх. Тендәс шинжлтын аш ирхлә, номин көдлмш чилх. Тер тоод энүнә тускар дегтр бичгдхмн. Үлдснь экспонатмудыг музейд өгхмн.
Гюзелян Татьяна, Бадмаран Владислав
