Көглтин Даван һарсн өдрт литературн асхн болв
Хальмг танһчд шүлгләнә сән өдр темдглв. Эн өдр Көглтин Даван һарсн өдрлә ирцүлж давулгдна. Нертә бичәч күмн әмтни туужд орад, эврә ик тәвцән орулсн шүлгч болжана.
Эн өдр Көглтин Даван тууль, поэмс болн шүлгүд орс болн хальмг келәр умшгдв. Бичкн цагасн авн олмһа хурц хальмг келиг экин уургтаһар шингәж авсмн. Тегәд чигн литературн хальмг келиг йир сәәнәр медж олзлдг билә. Ода энүнә үүдәврмүд дорас өсж йовх баһчудт йоста үнтә амн үгин зөөр болжана.
Сурһульч Галина Кекееван келсәр, түрүн болж Көглтин Даван дегтр энүнд арвн настаднь хулдж өгч. Икәр байрлв. Баснг Музаевин келсәр, школд энүнә шүлг дассн кемд, Көглтин Даван үүдәврмүд таасгдв. Александра Пулован келсәр, “Песнь чудесной птицы” тууль таасгдв. Энүнд шовун күүнлә әдл төрскн һазр угаһар бәәж чадхш. Елена Кобцеван келсәр, Көглтин Даван шүлгүд йир сән. Чеежәрн орулж үүдәврмүдә бичв.
Хальмгин шүлгләнә нертә үүлдәч, советск литературин нертә бичәч Расул Гамзатовла, Кайсын Кулиевла болн талдан чигн билгтә бичәчнрлә өөрхн залһлда бәрж, бат үүдәгч нөкцлт күцәж йовсмн. Баһ наста билгтә бичәчнрт оньдин ик дөн күргж йовла. Дару-дарунь эднлә харһад, хәрлцә бәрдг бәәсмн.
Ода Көглтин Даван үүдәврмүдиг кесг келн-улсин келнд орчулв. Тер тоод иим нертә үүдәврмүд “Дурн болн дән”, “Маобитск узник”, “Песнь чудесной птицы”, “Саар Герл”, “Воспоминания”, “Разбуженные Вьетнамом”, “Повелитель Время”, “Бунт разума”, “Шахматист” болн талдан чигн үүдәврмүдиг олн әмтн умшжана. Ут-тоодан найн дегтр бичж барлв. СССР-ин хөрн шаху бичәчнр Көглтин Даван үүдәврмүдиг орчулсмн. Тер тоод нертә бичәчнр Михаил Светлов, Владимир Луговской, Новелла Матвеева. Тер мет Семен Липкина, Юлия Нейман болн талдан чигн бичәчнрин кесн орчулһн олн әмтнд таасгдв. Хальмгин билгтә бичәчин шүлгүдиг орсин умшачнр умшхин төлә эдн аһу ик көдлмш кесмн. Көглтин Дава РСФСР-ин бичәчнрин ниицәнә парвляна сегләтрин үүлд ик көдлмш күцәж чадв.
Советск литературт ик тәвцән орулсн төләд Көглтин Дава СССР-ин государственн мөрәһәр ачлгдв, төрскнәд ач-тус күргсн орденар мөрәлгдв, Ленина орденар, Улан тугин күч-көлснә, келн-улсин иньглтин орденмудар ачлгдсмн. Соцаилистическ күч-көлснә алтн медаль зүүв, талдан чигн ачлврмудар ачлгдв. Энүнә төрсн Яшалтинск района Эсто-Алтай селәг эврәннь үүдәврмүдтән мөнкрүлв.
Хавтхна Элла, Ирчин Алексей
