Хальмгт һашута өөнд нерәдгдсн керг-үүлдврмүд болжана

Давсн цагин өвдкүр ода күртл эдгәд уга. Элст балһснд болн танһчин цуг райодт хальмг улсиг цаажла харһулсн далдгч жилин һашута өөнд нерәдгдсн керг-үүлдврмүд болжана. Амр Санана нертә келн-улсин библиотект кесг үйин элчнр харһад тер күнд-түрү цагин тускар күүндв.

Харһлтын эклцәр зурачнрин зурсн зургуд түрүн болж үзүлгдв. Энүнд зурачнр киитн декабрь сарин хөрн нәәмн өдр санамр бәәсн хульмгудыг гертәснь һарһад, күчәр тууврт йовулсна туск үүдәврмүд олна оньгт тусхагдв. Давсн жилмүдин өвдкүр одла күртл эдгәд уга. Зурач Очр Кекеевин тодлврмудас. Тер һашута цагин йовдлмудла залһлдата нег үүдәвр үүдәж. Зургт гүүлгәд һарсн машид дахад гүүж йовсн нохас үзж болх. Әмт нүүлһснә хөөн хальмгин хотн нертә зург зурхд эннь иим уха-сана орулв.

Харһлтд орлцсн улс дунд Деед Яшкулин школ-интернатын сурһульчнр ирв. Эдн нааран ирәд, бийдән олз-туста медрл авх саната. Эднә келсәр, артистк Нина Бариковала болсн харһлт удандан тодлгдж үлдх. Эврәннь өөрхн улсин тускар келхләрн артисткин нүднәс заядар нульмсн асхрад бәәв. Энүнә ээжнь һанцхарн дөврвн үрән тежәж өскәд, деернь һурвн өнчн көвүд-күүкд авад асрж. Долан үрән кү кеһәд, жирлһин ут хаалһд орулв. Күзүцә зовлнг үзсн хальмгудас баһчуд үлгүр-үзмж авч чадх.

Хальмг танһчин ачта артистк Нина Барикован келсәр, иим аюл дәкж мана келн-улст бичгә үзгтхә. Цугтан амулнг-менд бәәтн. Дән-дажг уга бәәхинь дурджанав.

Харһлтын йовудт Сиврин күнд цагт дуулж йовсн дуд дуулв. Арвн һурвн жилдән күнд-түрү дааж һарһсн улс ду үүдәв. Сарпинск района Шарнуд селәнә бәәрн күн, Хальмгин сойлын ачта үүлдәч Нимгр Манджиевин келсәр, иим ду дуулсн улс засгла харһулгддг бәәсмн. Үлгүрнь, иим нег дү үүдәсн Санж Иванов засгла харһулгдад, түүрмд суув.

КИГИ РАН-а көдләч Босха Борлыкова халмьгу лсин дууна үүдәлтин шинжлтын ашин ткелж өгв. Сталина тускар үүдәсн дууна тускар тодрхаһар цәәлһж өгв.

Филолог номин кандидат Босха Борлыкован келсәр, дөчдгч жил күртл, хөрдгч-һучдгч жилмүдт халмьг улсин дуунд Сталиниг буулдг билә, энүг нарнла дүнцүлдг бәәж. Дәәнә цагт болхла энүг дуунд харадг болв. Сиврин туск дуд ода күртл диглгдәд уга. Иим дуд институтд хадһлгджана. Энүг жирдгч жилмүдәс авн бичж авчана.

Харһлтд орцлсн улс бүлән-күүндвр кеһәд, чеежән сергәв. Энүнә орлцсн көвүд-күүкд эврәннь ухан-тоолврарн хувалцв.

Эн күүкнә келсәр, хамльгу лс Сиврт үзсн зовлнгиг сәәнәр медж авч. Энүнә ээжнь Сиврин тускар келж өгдг билә. Холл һазрт нег-негндән дөн күргдг билә. Сиврин әмтн хамльугдт бас нөкд бодг бәәсмн. Эн көвүнә келсәр, мана келн-улсин туужиг әрүнәр хадһлх кергтә. Иим аюл мана келн-улст дәкж бичгә үзгдтхә.

Чучян Валентина, Котина Валерий