Эндр археологудын цугәрәсән сән өдр
Эндр археологудын цугәрәсән сән өдр темдглгджәнә. Байрин өдр государственн болн йосна чинр эс зүүсн бийнь, мана орн-нутгт эн халхин эрдмин цуг элчнр кеер көдлмш күцәжәсн бийнь эс гиж музейд көдлжәсн бийнь сән өдрән жил болһн темдглнә. Онц келхд, ик кезәнәс авн тогтсн авьясар эн өдр шин археологуд эрдмдән оржах зангшал кенә.
Ода хальмг танһчин аһуд олн толһа бәәнә. Эннь археологическ йоста бумб болжана. Петр Кольцовин келсәр, мана танһчин аһуд бәәх толһаст кезәнә цагт бәәсн селәдин, малчнрин хошин сүүр бәәсмн. Иим селән эс гиж күүнә оршавр болһн йир өвәрц туужта. Һазр дорас малтж авсн предметмүд болһн кезәнк улсин бәәдл-жирһлин болн сойлын тускар келж өгнә. Петр Кольцовин хамгин түрүн олж авсн предметмүдин дунд чолун хусур йовна. Хөөннь археологин эрдм экләд дасхла, эн хусур неолитическ цага предмет гиж медгдв. Болв хамгин үнтә зөөр Октябрьск района Жанһр селәнә өөр олж авч. Энд хуучн цага әмтн бәәсн сүүр олдв. Туужин номин доктор, профессор, хальмгин университетин туужин кафедрин һардач Петр Кольцовин келсәр, олж авсн Жанһр нертә сүүр нарт-делкән чинртә олрв болж һарчана. Тер мет Һурвн ах-дү нертә толһад олж авсн предметмүд бас ик ичнр зүүжәнә. Энүг Иван Васильевич Синицын болн Урубжур Эрдниевич Эрдниев олж авла. Дәкәд болхла Бичкн Бу нертә бумб бас нарта-делкән чинр зүүжәнә.
Москван государственн университет төгсәснә хөөн археологин халәхар ик дашмлт Петр Кольцов хоршав. Өмн үзгин Осетин Кударовск хадын көндәд кегдсн малтврт бас орлцв. Энүнд неандертальск күүнә бүүр олж авгдла. Ода болхла хоршасн медрлән болн дамшлтан Хальмгин государственн университетин оютнрт өгчәнә. Петр Михайловичин келсәр, ода баһчуд дегд шунмһа болн седвәрч. Болв күнд хар көдлмшиг көвүд-күүкддааж тесж чадхш. Петр Кольцовин тодлсар, дөчн жилдән дурта эрдмәрн көдлжәнә. Шин сезон эклхлә, оньдин шин олвр олдх гиж нәәлнә. Жил болһн иим санатаһар кеер һарч көдлнә.
Гүн медрлтә болн чанһ-чиирг хальмгин археологудын нилчәр, хөрн йисдг жиләс авн йирн нәәмдгч жил күртл Хальмг танһчин аһуд нег минһн хойр зун жирн толһа олдв, һурвн минһн йисн зун оршавр илткгдв. Әрәсән номин академин гуманитран шинжлт кедг институтын директорин дарук Эльза Бакаеван келсәр, мана регионд олж авгдсн оршаврин ик зунь күрл мөнгн цага туужин оршавр болжана. Көтчнрә района Шатта болн Алнцһуд селәдин хоорнд бу селм кедг эрдмчин болн алтн ордынск цага дәәчин оршавр олж авгдла. Институтын директорин дарук Эльза Бакаеван келсәр, сүл цагт гуманитарн шинжлт кедг институт теегт бәәсн кезәнк бүүр нертә программар көдлжәнә. Мана номтнр ик ичнртә туужин предметмүд олж авна. Эннь номтнрт йоста ик зөөр болжана.
Эндр эн өвәрц болн соньн эрдмәр көдлжәх улс сән өдрән темдглжәнә. Эдн кесг жил хооран давсн туужиг сергәж, иргч үйнрт сәәнәр медүлжәнә. Зунын һан халунд кеер көдләд, шин туужин зөөр олж авхар эдн зүткжәнә.
Гольдина Ирина, Очра Сергей
