Дәәнә цагт хальмгуд еврей нәәжән харсж авч

Дөчн хойрдгч жилд немшнр мана танһч эзлсн цагт эврәннь нәәж еврей күүг харсж авсн Хальмг танһчин хойр күүнә нерн Праведники народов мира спискд орулгдх, эднә нерд Иерусалимд стена Плача эрст бичгдх. Эннь Элст балһсна хөрдгч школын сурһульчнрин ниләчр медгдв.

Эн дун цаажла харһсн һашута цагин туск дун. Киитн Сиврт, Алтайд, Казахстанд болн Әрәсән талдан чигн һазрт тарагдсн бичкн келн-улст талдан улс нөкд болсн тускар дуунд келгджәнә. Эгл өршәнһү седклтә әмтн түржәх хальмгудт дөн күргсмн. Эдн күүнә эгл закаһар бәәршлдг бәәж. Иим закаһар ик кезәнк цагас авн у-өргн хальмг теегт нүүдлин әмтн бәәршлжәсмн.

Сиврт нүүлххин өмн Яшкуль поселкд эгл колхозникүд Баазр Хонькаев болн Шарһлда Шарһлдаев эн эдл-ахуд бухгалтер болж көдлжәсн Айзек Гольдваргиг немшнрәс бултулад харсж авсн туск туужиг Элст балһсна хөрдгч школын йисдгч классин сурһульчнр келж өгв. Еврей кү бәрж авхин төлә немшнр дала мөнг өгхәр седжәсн бәәж. Хальмгуд энүг йисн үрдүдтәһинь хамднь булдулад харсв.

Виктор Бембеевин келсәр, тиигхд мана өвкнр иим йовдлыг дегд алдр йовдл гиж тоолдго билә. Еврей улсиг алх зәрлг немшнр өгсмн. Эдниг хальмгуд хулснд, сарад бултулдг бәәж. Зәрм цагт худгт чигн орулад бултулж.

Иим ахр болн ик өмг угаһар Шарһлда Шарһлдаевин ач көвүнь эн туужин тускар келв. Аавнь энүнә тускар гертән келдго бәәж. Иим йовдл баатр йовдл гиж тоолдго билә. Баазр Хонькаевин өрк-бүлд болхла энүнә тускар тас меддго билә. Зуг хәәвр кесн сурһульчнр эднд туужинь келж өгч. Бүкл жилдән көвүд-күүкд эн туужин тускар зәнг цуглулж авв. Ода бүкл тууж болж һарв.

Хөрдгч школын сурһульч Герл Бамбышеван келсәр, Хонькаев нертә улсиг хәәж. Хөрдгч школын йисдгч классин сурһульч Мария Кийкован келсәр, зәрм сурһульчнр Яшкуль селәнд одад, бәәрн улсас эн улсин нер сурж. Хонькаев нертә күн билә гиж эдн келв. Зуг хойрдгч күүнә нер-усинь хажһр келж. Хөөннь нег сар болад чик нерн һарч ирв.

Йисдгч классин сурһульчнр “Холокост” сангин президентла залһлда бәрв. хальмг танһчд ирсн кемд Алла Гербер хальмгин сурһульчнр ханлтан өргв. Энүнә зәнглсәр, иим зөрмг йовдл һарһсн хойр хальмг күн Праведники народов мира спискд орулгдх. Келхд эн спискд Рауль Валенберг, Ирэна Сандлер, Тиунэ Сигухара, Оскар Шиндлер йовна.

Танһчин бичкдүдин туризмин болн экскурсин цутхлнгин специалист Светлана Арашаеван келсәр, бичкн төрскн жиәсән тускар келхлә, сурһульчнр сән үзмж бәрв. Бичкдүд Әрәсән Президентин мөрәһәр ачлгдв. Эн жил дәкнәс танһчин толһачин мөрә шүүж авв. Жил болһн танһчин фонференцин призермуд һучн-дөчн көвүн-күүкн Москвад одад, Төрскн нертә әрәсән конференцд эврәннь көдлмшән харсна.

Бичкн төрскн танһчин программар хальмгин сурһульчнр хәәврин көдлмшиг арвн жилдән күцәжәнә. Хойр минһн нәәмдгч жилд Элстин хөрдгч школд Хошуда хурл нертә төсв эклсмн. Ода энүг танһчин кесг әмтн дөннжәнә. Иим кевәр Элстин сурһульчнр баатр-зөрмг йовдл һарһсн улсин нерд сергәж босхжана.

Хавтхна Элла, Котина Валерий