Григорий Кукарекад Хальмгин олн-әмтнә шүлгчин нерн зүүлһгдв

Хальмг танһчд олн-әмтнә дәкәд нег шүлгчд иим күндтә нерн зүүлһгдв. Иим негр танһчин нертә шүлгч, краевед болн эколог Григорий Кукарекад зүүлһгдв. Эн жил шлүгч далн жилин өөнән темдглжәнә. Энүнә үүдәлтин асхнд келн-улсин библиотект умшачнр, бичәчнр, өөрхн улс болн элгн-саднь цуглрв. Төрскн һазрта теегин йиртмжд болн танһчин әмтнд тенкән уга гидгәр дуртаһинь эдн темдглв. Асхна йовудт шүлгчин үүдәврмүд умшгдв.

Шүлгин болн шүлгләнә хөр шаху дегтр һарһсн, хальмг болн украина келнәс орчулач, танһчин нертә краевед болн эколог Григорий Кукарека далн жилин өөнән темдглжәнә. Далн негдгч жилд Горькийн нертә Литературн институт төгсәснә хөөн тер цагас авн дөчн жилдән дурслн эрдмдмән цуг арһ-чидлән болн билгән нерәджәнә. Цуг энүнә үүдәврмүд, олн-зүсн статьяс болн шинжлтс ор һанцхн дурта хальмгин у-өргн теетгт нерәдгдсмн. Догшн һан халуна болн салькна тускар шүлгч дуртаһар бичнә. Кедү салькн догшн болсн бийнь, эннь мини төрскнә салькн гиж бичәч бичв.

Танһчин эрдм-сурһулин, сойлын министр Лариса Васильеван келсәр, энүнә үүдәврмүдт мана танһчин һан-халун, догшн салькн тас талдан кеәвр үзүлгджәнә. Шүлгүдән бичхләрн ик дуран өгч үүдәнә гиж келх кергтә. Төрскн һазртан дурта күн иим шүлг бичнә.

Григорий Кукарека келсәр, шүлгләнә билг энүнд эцкәсн ирж. Энүнә эцкнь дәәнә инвалид. Хальмг танһчд арвн нәәмн зун жилмүдт Малоәрәсәһәс ирсмн. Ик кезәнк эргин толһан тускар эцкнь келж өгдг билә Энүг көндәх керг уга гиж эцкнь закдг бәәж. хальмгин теет бәәх шовудын, заһсдын болн мал аһрусна тускар келж өгв. Теегт урһдг ноһан өвснә эмнүлин чидлин тускар цәәлһж өгдг бәәж. Теегин худгудын тускар бас олн соньн келвр келж өгв. Худг болн эврә нертә болн эврә туужта.

Хальмг танһчин олн-әмтнә бичәч Григорий Кукарека келсәр, Хальмгин у-өргн тег Алтн Торһн замин нии лврт бәәнә. Энүнә тускар соньн материалммуд олж авч. Эн соньн тоотын тускар келж өгх саната. Хаалһ энтн йир соньн тоот. Мана өргн теегт ке-сәәхн һазр дала.

Хальмг танһчд өсж боссн орсин нертә шүлгч Велимир Хлебников мана һазриг “Конецарство”, “Солнцестан”, “Лебедия” гиж нерәдв. Сармат болн скифин цаг тодлдг Хальмгин теегт урһдг ноһан-өвснлә, кезәнк эрг-толһадмудла шүлгч удан бүлән күр-күүндвр кежәнә. Энүнә һол күцлнь — дорас өсж йовх бичкддүт медсн тоотан келж өглһн. Төвкнүн, һольшг зангта күүнә өөр оньдин бичкдүд эргнә. Эдн шүлгчиг ик оньган өгч сонсна. Эн жилмүдт Григорий Григорьевич кесг үйн улст соньн келвр келж өгсмн.

Хальмгин десантникүдин ниицәнә ахлач Очр Халгаевин келсәр, энүнә көвүн Яковта үүрлж йовла. Цергин өмн нәәж болж йовлавидн. Хамдан цергт мордад, зуг талдан әнгд церглж. Энүнә герт ирхлә, дегтрмүд умшхин төлә өгдг билә. Сойлын тускар умшв, Мальврин утскар соньн тоот медж авв. Бичкн цагас авн соньн медрл шингәж авсан ода ирж бөдүрхлә медгдв. Талдан улсла талданар хәрлцдг болв.

Эврәннь ач көвүн Святославла хамдан паркд, теегт, һолын өөр, маныч нуурин өөр һарад кесг соньн тоот келж өгнә. Йириндән Кукарека бичкддүт йир дурта. Тегәд чигн эднд иим ик оньгт тусхажана. Хамдан көдлжәсн улс болн умшачнр энүг хальмг теегин дууч гиж нерәднә. Дәкәд болхла хальмг болн украина келнәс орс кенлд кесг үүдәврмүд орчулсмн. Энүнә дөнгәр хальмгин бичәчнрин тускар олн талын һазрт сәәнәр меддг болв. Энүнә орчулсн үүдәврмүд Литературнач газетд барлгдв болдан чигн альманахд умшж болх.

Хальмгин бичәчнрин ниицәнә ахлач Николай Санджиевин келсәр, бичкдүдин төлә энүн үүдәсн шүлгүдиг Кукарека орчулв. Энүнд шүлгүдән өгхләрн, орчулач седклән өгәд оручлх гиж санна. Эннь Кукарекан сән темдг болжана.

Удл уга энүнә шин дегтр барас һарх. Билгтә болг гүн ухата зокьялч ода чигн чанһ-чиирг, заглюн. Ода Хальмг танһчин литературн жирһлиг Кукарека угаһар келж болхш.

Хавтхна Элла, Очра Сергей