Танһчин селәнә эдл-ахус һан-халунас көлтә ик һаруд унжана
Хаврин болн зунын кемд догшн һан-халун болад, буудян урһцд му нилчән күргжәнә. Эн өдрмүдт танһчин эдл-ахус буудян урһц хураж авлһна көдлмш күцәжәнә. Танһчин йисн районас зуг һурвн районд эн халхар бәәдл му биш. Талдан райодт халунас көлтә һарсн һару тоолжана. Приютненск районд эн туст ямаран бәәдл тогтв?
Ода эн буудян урһцд тас чиг уга болжана. Өндртән буудя зуг арвн-арвнт тавн сантиметрт өсв. Цаарандан буудя урһшго. Һазр халунас көлтә хагсад үрж одв. Энд урһц авч болшго гиж СПК-н ах агроном Иван Тимонин келнә.
Эн районд һан халуна аюл жил болһн гилтә ик зовлнг учражана. Давсн жилд ора хаврин культурмуд тәрсн һазрт тас юмн урһлго, тәрән шатж одла гиж “Первомайское” СПК-н ах агроном Иван Тимонин келнә. Тиигхд буудян урһц шинкн экләд һарчаһад унгарн хагсад үрж одла. Эн жил тәрсн тәрәг бас хадж болшго. Тәрәнә аһу ода эдлврәс һарч одв. Энүнәс нәәмн зун тоон сән чинртә шимтә өвс хадж авх зура бәәсмн.
“Первомайское” СПК-н ах агроном Иван Тимонина келсәр, эн жил тәрәнә халхар күнд бәәдл тогтв. Бурчг майин арвнд тәрж. Ода июль сар төгсж йовна. Урһц тас уга. Өвсн бас урһсн уга. Зуг суданск өвснә нилчәр зун дөчн долан гектарас өвс хадж авч. Ут-тоодан тәвн тонн өвс белдж авх арһ бәәнә.
Эн тәрәнә аһуһас болхла тәвн тонн шимтә хот белдж авх зура бәәсмн. Болв эн жил тәрәнә аһу хагсад үржәнә. Тер мет иим бәәдлд буудян урһцин аһуд тогтв. Һан халунас көлтә эдл-ахун тәрәнә ик аһу үрж одв. Ут-тоодан зуг зурһан дундур минһн тонн буудя цокж авгдв. Эннь темдглсн зураһас хойр холванд баһ болжана. Специалистнрин темдглсәр, тәрәнә өмн цуг кергтә агротехническ керг-үүлдвр күцәгдв. Һазр цаглань эд-бод кеж хаһлгдла. Дәкәд болхла буудян сән чинртә экн тәргдв.
Ах агроном Иван Тимонина келсәр, хагсу һазрт буудян урһцд хуцр-чиг кергтә. Суданск өвснә тәрәнд цуг кергтә көдлмш кегдв. Зуг хур-чиг уга болад сән урһц һарсн уга.
Тер саамд эдл-ахун специалистнр һан-халунас көлтә һарсн һару тоолж һарһв. Ут-турштан энүнәс көлтә арвн негн сай арслнг һару һарв. СПК-н һардач Анатолий Путеевин тоолврар, тогтсн күнд бәәдлиг чиклж болх. Энүнә келсәр, зуг услврин систем босмхж авх кергтә. Урдк жилмүдт Лысый лиман нертә нуурин өөр услврин һазрин ик аһу бәәсмн. Эн һазр эдл-ахун медлд билә. Анатолий Путеевин зураһар түрүләд тәвн гектар һазр босхж авх саната.
“Первомайское” СПК-н һардач Анатолий Путеевин келсәр, услврин һазрт малын хот белдж авх эдл-ахусиг дөннх кергтә гиж танһчин толһач Алексей Орлов келсн билә. Тер дарунь эдл-аху эрлһ орулж өглә. Ода мана СПК танһчин селәнә эдл-ахун министерствин реестрт орв. Энүнә ашт кергтә дөн авх саната. Тәвн сай арслнг дөнцл мөнг авх саната. Энүнә төлә дөнцл мөнг авад, услврин һазр босхж авх зура бәәнә. Энүнә төлә цуг таал бәәнә. Хамгин һол төрнь — усн өөрхн. Тәвн гектар услврин һазрас тавн зун тонн шүрүн хот малд белдж авч болх.
Ода Хальмг танһчин селәнә эдл-ахун министерствд буудян урһц хураж авлһна урдаснь кесн то —диг диглв. Сүл жилмүдт мана танһчин аһуд догшн һан-халун болжана. Танһчин йисн тәрә тәрсн эдл-ахуһас зуг һурвн эдл-ахуд буудян му биш урһц цокж авв. нурһлж танһчин деед үзгин райодт буудян урһц му бишәр һарв. Ар үзгин райодт болхла дәкнәс догшн халун болад, буудян урһц шатад хагсж одв.
Тегәд эн жил темдглсн зура дәкнәс күцәгдсн уга. Темдглсн һурвн зун тәвн минһн тоон буудяһас зуг зун далн зурһан минһн тонн буудя хураж авгдв. Эн өдрмүдт министерствин специалистнр һан халунас көлтә һарсн һару тоолжана.
Аюлд харһсн регионмудт дөн күргхин тускар Әрәсән селәнә эдл-ахун министерств шиидвр авда уга. Ода Әрәсән регионмудт тер тоод Хальмг танһчд удл уга тутрһин урһц хураж авлһна көдлмш эклх. Иим көдлмш төгсснә хөөн, эн жилин урһц хәураж авлһан күцц аш диглж болх.
Чучян Валентина, Максим Мятежный
